روِیای اسپرینت - بزرگ‌ترین شبکه وای‌مکس سیار جهان

در دنیای آی‌تی کشمکش میان دو یا چند فناوری همیشه باعث ارتقای آن شده است؛ لینوکس و ویندوز، Blu-ray وHD-DVD، اکس باکس و PS3، ... و WiMAX و 3G، نمونه‌هایی از این جنگ و ستیزند

.
آنچه اهمیت طرح شرکت Sprint را افزایش می‌دهد این است که این شرکت قصد دارد فناوری وای مکس را در قالب یک شبکه بی‌سیم موبایل و نه ثابت و در سرتاسر ایالات‌متحده ارائه دهد. در سوی دیگر، فناوری سلولی نسل سوم موبایل موسوم به 3G قرار دارد. شبکه‌های 3G توانایی ارائه اینترنت پرسرعت و ویدیو روی گوشی‌ها و تجهیزاتی که از این فناوری پشتیبانی می‌کنند، را دارند. شبکه سلولی (cellular netwok)، یک شبکه رادیویی متشکل از چندین سلول رادیویی است که هر یک توسط یک سایت سلولی سرویس‌دهی می‌شوند. حجم انتقال داده بالا، نیاز به انرژی کم و پوشش‌دهی خوب رادیویی، از مزایای شبکه‌های سلولی است.

در دنیای آی‌تی کشمکش میان دو یا چند فناوری همیشه باعث ارتقای آن شده است؛ لینوکس و ویندوز، Blu-ray وHD-DVD، اکس باکس و PS3، ... و WiMAX و 3G، نمونه‌هایی از این جنگ و ستیزند.

آنچه اهمیت طرح شرکت Sprint را افزایش می‌دهد این است که این شرکت قصد دارد فناوری وای مکس را در قالب یک شبکه بی‌سیم موبایل و نه ثابت و در سرتاسر ایالات‌متحده ارائه دهد. در سوی دیگر، فناوری سلولی نسل سوم موبایل موسوم به 3G قرار دارد. شبکه‌های 3G توانایی ارائه اینترنت پرسرعت و ویدیو روی گوشی‌ها و تجهیزاتی که از این فناوری پشتیبانی می‌کنند، را دارند. شبکه سلولی (cellular netwok)، یک شبکه رادیویی متشکل از چندین سلول رادیویی است که هر یک توسط یک سایت سلولی سرویس‌دهی می‌شوند. حجم انتقال داده بالا، نیاز به انرژی کم و پوشش‌دهی خوب رادیویی، از مزایای شبکه‌های سلولی است.

این فناوری در کشورهای خاورمیانه و از جمله ایران شناخته شده‌تر است. برای نمونه، شرکت <اتصالات> امارات‌ عربی متحده‌ ارائه برنامه‌های شبکه‌های تلویزیونی روی گوشی‌های موبایل را با استفاده از فناوری نسل سوم شبکه‌های سلولی در دستور کار خود دارد که در خبرهای مربوط به آخرین نمایشگاه جی‌تکس نیز به آن اشاره شد.

وای‌مکس که اینتل از آن پشتیبانی می‌کند و شرکت اسپرینت روِیای آن را در سر می‌پروراند، با همه سر و صدایی که به پا کرده است، منتقدانی نیز دارد. اسپرینت در پاییز سال گذشته میلادی اعلام کرد که قصد دارد یک شبکه سراسری وای‌مکس موبایل در ایالات متحده راه‌اندازی کند که هزینه آن سه میلیارد دلار است.

اسپرینت ادعا کرده است که شبکه وای‌مکس سیارش هم سریع‌تر و هم ارزان‌تر از شبکه‌های سلولی نسل سوم موبایل خواهد بود. آنگونه که گفته شده است، این شبکه در اواخر سال جاری میلادی در شیکاگو و واشنگتن و در سال 2008 در سراسر این کشور به بهره‌برداری خواهد رسید.

Derek Kerton، سرپرست شرکت مشاوره‌ای Kerton Group، می‌گوید: <وای مکس باید انبوهی از موانعی را پشت سر بگذارد که در چشم حامیان آن کوچک جلوه می کنند.آن‌ها باید وعده های خود را به واقعیت بدل کنند.>

از سوی دیگر کمیسیون ارتباطات فدرال (FCC)، این شرکت را به شدت تحت فشار قرار داده است تا یا محدوده امواجی را که در سال 2005 برای راه اندازی پروژه وای‌مکس سیار خود به قیمت گزافی از طریق شرکت Nextel (این دو شرکت در همان سال با هم ادغام شدند) تأمین کرده است، مورد استفاده قرار دهد یا روِیای وای مکس سراسری را فراموش کند.

شکل 1- یک آنتن بی‌سیم وای مکس، ساخت شرکت RFS

اگر اسپرینت محدوده امواجی را که در اختیار دارد رها کند، رقبای قوی‌ترش آن را تصاحب خواهند کرد، ولی این تنها یک جنبه ماجرا است. از چهار کریر شبکه‌های سلولی در ایالات متحده تنها اسپرینت محدوده موج کافی برای انجام چنین پروژه بزرگی را در اختیار دارد. مایک رابرتز، یکی از تحلیلگران ارشد گروه پژوهشی Informa Telecoms & Media، می‌گوید: <اسپرینت در موقعیتی حساس و بی‌نظیر قرار دارد؛ یا باید از محدوده امواجی که در اختیار دارد استفاده کند یا آن را از دست خواهد داد.>

لاک، پژوهشگر مؤسسه تحقیقاتی Pyramid Research، نیز می‌گوید: <اگر ادعاهای این شرکت به واقعیت بپیوندد، بسیار محتمل است که سرویس‌های 3G ارائه شده توسط دیگر شرکت‌ها را تحت تأثیر خود قرار دهد.>

به همین دلیل، حتی منتقدان واقع گرایی چون Kerton نیز اذعان می کنند ریسکی که اسپرینت به جان خریده است، ارزشش را دارد. او می‌گوید: <من قدرت نمایی اسپرینت را می‌ستایم، آن‌ها بی‌پروا هستند و اگر بخواهند، به روِیایشان خواهند رسید و به برتری بی‌بدیلی دست خواهند یافت.>

اسپرینت ادعا می‌کند که سرعت دانلود شبکه وای‌مکس سیار آن بین دو تا چهارمگابیت بر ثانیه و سرعت آپلود آن در حدود یک مگابیت بر ثانیه خواهد بود. چنین سرعتی دست کم چندین برابر بیشتر از آن چیزی است که فناوری نسل سوم موبایل(3G) که کریرهای شبکه‌های سلولی، از جمله خود اسپرینت، هم اکنون مشغول ارائه و ارتقای آن هستند، وعده‌اش را داده است. سرعت انتقال داده در شبکه‌های سلولی بین پنجاه تا پانصد کیلوبیت بر ثانیه است.

Kerton می‌گوید: <تردیدها نسبت به قابلیت‌های فنی وای‌مکس بسیار بیشتر از وعده‌های حامیان این فناوری است.> به عقیده وی این فناوری با موانع زیادی مواجه است که از آن جمله، قول‌هایی است که درباره انتقال تجهیزات سلولی، استفاده از آن در ساختمان‌ها و برج‌ها و نیز ساخت تجهیزات رادیویی که بتواند در داخل لپ تاپ جا بگیرد داده شده است. به گفته وی این فناوری در زمینه مصرف انرژی نیز با چالش‌هایی روبه‌رو است و آن‌ها در این مورد حتی یک نشست هم برای سازگاری محصولات دیگر شرکت‌ها با فناوریشان برگزار نکرده‌اند.

شاید دلیل این‌که تب وای‌مکس و 3G در ایالات‌متحده بالا گرفته این است که وای مکس و 3G در این کشور به یک اندازه مورد توجه شرکت‌ها و کاربران هستند و موفقیت یکی از آن‌ها بر موقعیت دیگری تأثیر خواهد گذاشت. لقمه‌ای که اسپرینت برداشته به قدری بزرگ است که اگر بتواند آن را ببلعد، جایگاه 3G در این کشور متزلزل خواهد شد.Sprint Nextel به گونه‌ای برنامه‌ریزی کرده است که تا سال 2008 تعداد مشترکان وای مکس موبایل خود را به صد میلیون نفر برساند!

شکل 2 - یک سایت سلولی رادیویی‌

در کانادا نیز شرکت نورتل، سازنده تجهیزات ارتباطی که تاکنون در راه‌اندازی بیش از سیصد شبکه بی‌سیم در هفتاد کشور جهان مشارکت داشته است، با همکاری شرکت‌های SAB و Netgo Wireless، بزرگ‌ترین شبکه وای‌مکس ثابت کانادا را راه‌اندازی کرد. سرعت انتقال داده‌ها در این شبکه بین یک تا سه مگابیت بر ثانیه است.

با همه این‌ها شبکه‌های سلولی نسل سوم نیز جایگاه خوبی در سراسر جهان دارند.

بسیاری از کریرها و اپراتورهای جهان به ارائه این فناوری می‌پردازند، گستره وسیعی از تجهیزات موبایل با آن سازگارند و قابلیت‌های فعلی این فناوری هم تأمین‌کننده بسیاری از نیازهای کاربران عادی و تجاری است. این‌که راه‌اندازی یک شبکه وای‌مکس گسترده برای بسیاری از کریرها هزینه‌های زیادی در بر دارد، نیز جای خود دارد.

Philip Solis، تحلیلگر ارشد مؤسسه تحقیقاتی ABI Research، نیز عقیده‌ای میانه‌روانه‌تر دارد. او در مصاحبه با سایت دیلی وایرلس درباره جایگاه سه فناوری بی‌سیم وای‌مکس، 3G و وای‌فای می‌گوید: <باید اینترفیس‌های هوایی این سه فناوری را مورد توجه قرار داد.(انتقال داده‌ها در این سه فناوری در هوا و از طریق امواج انجام می‌شود 3G ( فناوری ویژه wireless wide area network) WWAN)، وای‌مکس فناوری ویژه (wireless metropolitan area network (WMAN و وای‌فای فناوری ویژه wireless local area network) WLAN) است.>

به عقیده وی هر یک از این شبکه‌ها جایگاه خود را دارند و هیچ یک جای دیگری را نمی‌گیرد. برای مثال، وای‌فای می‌تواند در ساخت شبکه‌های WMAN در مناطق شهری مورد استفاده قرار بگیرد. چون نیازی به دریافت مجوز استفاده از پهنای باند رادیویی ندارد و نیز بسیاری از لپ‌تاپ‌ها، PDAها و تجهیزات موبایل به خوبی با آن سازگارند، ولی شبکه‌های وای‌مکس باید مجوز پهنای باند رادیویی مورد استفاده خود را خریداری کنند. در عوض می‌توان از وای‌مکس در یک شبکه WWAN و حتی در ساخت یک wireless regiona area technology) WRAT) در اطراف شهرها با استفاده از فرکانس‌های پایین‌تر در پهنای باند هفتصد مگاهرتز استفاده کرد.

به عقیده Solis، فناوری، اکوسیستم و پوشش شبکه‌های سلولی نسل سوم (3G cellular) به دلیل جاافتاده‌تر بودن آن نسبت به فناوری‌های نوظهورتر و نیز دسترسی‌پذیری بیشتر آن روی تجهیزات قابل حمل موبایل، بهترین راهبرد برای ساخت یک شبکه WWAN با کارکرد طولانی مدت است.

با این حال دلیل این‌که اپراتورهای موبایل در کنار ارائه خدمات مبتنی بر فناوری 3G، به وای‌مکس نیز روی آورده‌اند این است که شبکه‌های سلولی 3G در ارائه کاملاً همزمان خدمات دیتا به کاربرانشان در یک base station با محدودیت مواجهند. در چنین موردی، کارایی وای‌مکس بسیار بیشتر است و از کاربران بیشتری در یک base station پشتیبانی می‌کند.

نوکیا در سال 2008 فروش تجهیزات موبایل سازگار با وای‌مکس را آغاز خواهد کرد. فناوری نسل چهارم شبکه‌های موبایل(4G) آنگونه که پیش‌بینی می‌شود، تا سال 2012 میلادی وارد عرصه خواهد شد. اسپرینت، وای مکس را به عنوان یکی از گزینه های4G برگزیده است.

با راه‌اندازی و گسترش این فناوری‌ها، نیازها، کاستی‌ها و مزایای بیشتری نمایان خواهند شد و شاید این کشمکش را وارد مرحله تازه‌تری کند. البته فناوری به چنین کشمکش‌هایی نیاز دار